Kuzgun Kimya Tarım San. ve Tic. A.Ş.
Fırın Tiner (Ksilen)
Ksilen, bir grup kimyasal bileşiğe verilen ortak addır. Genellikle, metil, etil, propil ve butil gibi alkil gruplarıyla substitüe edilmiş benzen halkası içeren bileşikleri ifade eder. Bu bileşiklerin temel yapısı, benzen halkasının çeşitli pozisyonlarına yerleştirilmiş metil grubudur.
Ksilenin en yaygın formları, orta ksilen (m-ksilen), para ksilen (p-ksilen) ve orta ksilen karışımından elde edilen teknik ksilen karışımıdır. Bu formlar farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir ve endüstriyel uygulamalarda kullanılır.
GENEL ÖZELLİKLERİ
Kimyasal Yapısı
Ksilenin kimyasal yapısı, bir benzen halkasının çeşitli pozisyonlarına bağlı metil gruplarıyla tanımlanır. Ksilenin genel formülü C8H10'dur.
Ortaksilen (m-ksilen) metil grubu, benzen halkasının ortasına bağlıdır, kimyasal yapısı CH3-C6H4-CH3 'dür.
Paraksilen (p-ksilen) metil grupları, benzen halkasının karşılıklı olarak karşılık gelen pozisyonlarına bağlıdır, kimyasal yapısı C6H4-(CH3)2 'dir.
Metaksilen (o-ksilen): Metil grupları, benzen halkasının yan pozisyonlarına bağlıdır, kimyasal yapısı: CH3-C6H4-CH3 'dür.
Fiziksel Yapısı
Ksilen, kararlı bir sıvı formda bulunur. Renksiz, uçucu ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Fiziksel özellikleri, izomerine (ortaksilen, paraksilen veya metaksilen) bağlı olarak biraz farklılık gösterebilir.
Erime Noktası
Ksilen izomerlerinin erime noktaları farklıdır. Ortaksilen'in erime noktası -47.87 °C, paraksilen'in erime noktası 13.26 °C ve metaksilen'in erime noktası -25.24 °C'dir.
Kaynama Noktası
Ortaksilen'in kaynama noktası 138-144 °C, paraksilen'in kaynama noktası 138-139 °C ve metaksilen'in kaynama noktası 139-140 °C arasında değişir.
Yoğunluk
Ksilenin yoğunluğu yaklaşık olarak 0.86 g/cm³'tür.
Kimyasal Dayanıklılık
Ksilen, birçok kimyasal maddeye karşı dayanıklıdır, bu nedenle çeşitli endüstriyel uygulamalarda bir çözücü olarak tercih edilir. Özellikle organik bileşiklerle iyi çözücü olarak çalışır. Ayrıca, yağlar, reçineler, plastikler ve çeşitli polimerler gibi maddelerle de iyi uyumludur.
Buhar Basıncı
Ksilen, 20 °C'de 6.7 mmHg (ortaksilen), 6.6 mmHg (paraksilen) ve 7.4 mmHg (metaksilen) buhar basıncına sahiptir.
ÜRETİM
ÜRETİM AŞAMALARI
Ksilen üretimi genellikle ham petrolden veya ham petrokimya türevlerinden gerçekleştirilir. Bu işlem, karmaşık rafineleme ve kimyasal ayrıştırma işlemlerini içerir.
İlk aşama, ham petrolden ksilenin temel hammaddesi olan aromatik hidrokarbonları ayrıştırmak için gerçekleştirilir. Bu işlemde ham petrolün çeşitli bileşenleri, sıcaklık farklılıkları veya fraksiyonlama kuleleri gibi yöntemlerle ayrıştırılır.
Naftha, ksilenin temel hammadde kaynağıdır. Bu aşamada naftha, fraksiyonlama kulesi gibi ünitelerde farklı sıcaklık aralıklarında ayrıştırılır ve aromatik bileşenler ayrılır.
Reformasyon işlemi, nafthanın daha yüksek değerli hidrokarbonlara dönüştürülmesini içerir. Bu işlem sırasında, naftha, katalitik olarak izomerize edilir ve aromatik bileşenler artar.
Reformasyon işlemi sonrasında, ksilen içeren ürün, adsorpsiyon veya ekstraksiyon gibi yöntemlerle ksilen ayrılır. Bu aşama, ksilenin diğer aromatik bileşenlerden ayrıştırılması için önemlidir.
Adsorpsiyon veya ekstraksiyon sonrasında elde edilen karışım, bir ayrıştırma ünitesine yönlendirilir. Bu ünite, ksilenin belirli izomerlerini (örneğin, ortaksilen, paraksilen veya metaksilen) ayırmak için özel tasarlanmıştır.
Bu aşamada, ksilenin belirli bir izomeri (genellikle ortaksilen) daha da rafine edilir. Bu, endüstriyel uygulamalarda kullanılan saf ksilenin elde edilmesini sağlar.
KULLANIM ALANLARI
Boya ve Vernik Sanayi
Ksilen, boya ve vernik üretiminde çözücü olarak kullanılır. Ayrıca boya pigmentlerinin üretiminde de kullanılabilir.
Plastik ve Reçine Üretimi
Plastiklerin ve reçinelerin üretiminde ksilen, çözücü olarak veya monomer olarak kullanılabilir.
Tekstil ve Deri Endüstrisi
Ksilen, tekstil ve deri sektöründe boyama işlemlerinde kullanılabilir.
Kimyasal Sentezler
Ksilen, çeşitli kimyasal reaksiyonlarda bir ara ürün olarak kullanılabilir. Özellikle organik kimya laboratuvarlarında çeşitli sentezlerde tercih edilir.
Kauçuk Endüstrisi
Ksilen, kauçuk üretiminde kullanılır.
Yapıştırıcılar ve Sıvılaştırıcılar
Ksilen, yapıştırıcılar, sıvılaştırıcılar ve yüzey kaplamalarında çözücü olarak kullanılabilir.
İlaç Endüstrisi
Ksilen, bazı ilaçların üretiminde kullanılabilir.